Mooi he

  

“Can you make a picture please?” Voor ons stond een Amerikaanse toerist. Ze belemmerde het beeld van het schilderij “De amandelbloesem” van Van Gogh. Ze had snel een blik geworpen op het schilderij en maakte vervolgens met haar mobiel er een foto van, evenals van het naambordje dat er naast hing. Vervolgens had ze zich omgedraaid en probeerde ze een selfie te maken. Maar dat lukte  niet, waarop ze besloot onze hulp in te roepen. “Nee”, mompelde mijn zoon wat nors. Ik voelde me wat ongemakkelijk, maar pas later begreep ik zijn reactie. In de metro terug naar huis kwamen we tot het inzicht dat het steeds meer gaat om ons “selfie” en niet in dit geval om het schilderij van Van Gogh. Toeristen rennen in een half uur door het museum en zijn daarna druk bezig met het verspreiden van hun foto’s online. “I have been there.”

Het was dinsdagmiddag en ik vertelde de kinderen in de klas over ons uitstapje naar het museum. De lessenreeks ging over “de kracht van aandacht” en we hadden al in de voorgaande lessen ontdekt dat wanneer je je volle aandacht ergens op richt, je meer ziet, hoort, ruikt, proeft, voelt, weet, bent. Maar hoe zat het dan met de schilderijen waar de bezoekers in het museum aan voorbij waren gerend? We besloten zelf eens een schilderij te gaan bestuderen. Met onze oren! Het was het schilderij van Verrocchio: Tobias en de engel. Ik beschreef nauwkeurig wat ik zag. Over het doorzichtige hondje bij de voeten van de engel, waar je eigenlijk dwars doorheen kon kijken. Over het bijbehorende Bijbelse verhaal, de kleding die ze aan hadden, de achtergrond, de kleuren, de beweging in het schilderij. En terwijl de kinderen aandachtig luisterden, maakten ze een pentekening van het schilderij. (Ze konden het schilderij niet zien!)

“Mooi he?”, vroegen ze elkaar en mij na afloop, terwijl de pentekeningen met elkaar werden vergeleken. En er ontstond een gesprek over wat mooi is (en wat lelijk!), want eigenlijk zijn dat twee kanten van dezelfde medaille. Je kunt tot iets of iemand aangetrokken worden en iets of iemand kan afstotend zijn. “Wie bepaalt eigenlijk wat mooi is?” “En wat zegt het over degene die hier dus een oordeel over heeft?” Gaat het bij de pentekening er niet veel meer om of je ergens met de magische kracht van aandacht aan hebt gewerkt? En dan zal er vast iemand zijn die daar iets in herkent, iets bij voelt, iets in ziet. “Bij Van Gogh duurde dat lang..” vertelde ik de kinderen. “Pas na zijn dood werd hij echt beroemd. En bij sommige mensen niet vanwege zijn schilderijen, maar vanwege het feit dat hij zijn oor had afgesneden.”

Terug naar de les. Ik vroeg de kinderen om hun ogen te sluiten, even naar binnen te keren. Het werd stil en met zachte stem vervolgde ik de opdracht: als je straks je ogen opent, zie je de wereld voor het eerst. Je kijkt eerst naar een punt recht voor je op de grond. Alleen maar kijken, verder niets. Vervolgens verplaats je je blik langzaam naar links… naar rechts… naar het midden… en naar boven. Dan keer je weer terug naar het punt waar je begon: recht voor je op de grond. Je sluit je ogen weer en gaat na wat je hebt gezien. En besluit waar je nu je volle aandacht op gaat richten, omdat het iets is wat je heeft geraakt. ” Vol verwachting keek ik rond. Wat zou het worden in dit speellokaal, dat vol stond met kratten, toestellen en gymapparaten?

 

Langzamerhand werd de stilte verbroken. “Ik vind de blauwe lucht mooi, met die wolken er in” En samen gingen we de lucht bestuderen. “Kijk daar, wat een prachtige boom!” En samen gingen we de boom bestuderen. Zo ontdekten we dat alles waar ons oog opviel, buiten in de natuur was. Maar niet voor iedereen: “Ik heb naar haar gekeken, ze is zo mooi, en ze is vandaag mijn Valentijn.” Verliefd keken ze elkaar even aan. Mooi he.